Welvaartsziekten zijn vooral gedragsziekten. Lees die zin nog eens.
We mogen stoppen met onze genen de schuld te geven. De genetica is inmiddels ruimschoots ingehaald door de epigenetica, dus de invloed van ons gedrag en leefstijlkeuzes op onze genen.
Beter verwoord: je genen vormen het geweer, maar de omgeving (dus je keuzes) haalt wel of niet de trekker over.
Als het verkeerde gedrag een probleem vormt, dan vormt het juiste gedrag de oplossing. De sleutel is dus gedragsverandering. Recent gaf het Zorginstituut Nederland ook aan dat bij een risicogroep van mensen met hart- en vaatziekten beter gekozen kan worden voor gedragsverandering in plaats van voor pillen.
Wees verbonden met jezelf én met de juiste groep
Gedrag is deels het gevolg van de verbinding met jezelf en met anderen.
De basis van gezondheid is zelfliefde, dus een gezonde verbinding met jezelf.
Daarnaast zijn we als mens sociale dieren en is sociale verbondenheid ook enorm belangrijk voor de menselijke gezondheid. Eenzaamheid heeft grote nadelige effecten, ongeveer vergelijkbaar als roken en overmatig alcoholgebruik.
Mensen met sterke sociale verbindingen blijken als er fysieke of mentale problemen ontstaan zelfs 50 procent meer kans te hebben om in leven te blijven. Of anders geformuleerd: ze hebben 50 procent minder kans om dood te gaan.
Afgelopen week las ik mijn nieuwe zakboekje Word weer gezond(er) nog eens door. De opening van het boekje deel ik hier graag, omdat de juiste zelfzorg belangrijker dan ooit is. Alles start met bewustwording en de juiste kennis.
Jouw wonderbaarlijke lichaam
Jouw lichaam is in miljoen jaren evolutie geoptimaliseerd aan de leefomgeving. Het heeft geleid tot een magisch lichaam met onder andere twee longen, één lever, een korte dikke darm en een lange dunne darm. Niets is toeval en alles heeft een reden. Alles in ons lichaam was zo optimaal afgesteld in wisselwerking met de OER-omgeving.
De oorspronkelijke leefomgeving is de afgelopen 200 jaar door de industriële revolutie en het digitale tijdperk radicaal veranderd.
Het gevolg: jouw lijf is gemaakt voor een omgeving die niet meer bestaat. De moderne leefomgeving rolt een rode loper uit voor de verkeerde leefstijlkeuzes: overeten, zitten en scrollen.
Wat maakt jou zielsgelukkig?
Als de leefomgeving jou de verkeerde kant op duwt, is het noodzakelijk om van binnenuit de juiste kant op te gaan.
Ieder mens heeft een universele behoefte om in het leven te groeien en bij te dragen aan het grotere geheel. Om van waarde te zijn.
Besef dat een gezonde leefstijl veel meer energie – dus brandstof – levert, maar dat deze energie wel in de juiste motor moet. De juiste motor is zingeving.
Drie kernvragen
Beantwoord onderstaande drie vragen om inzicht te krijgen of je op de juiste koers zit.
- Waarom doe ik wat ik doe? (primaire drijfveren)
- Wat heb ik écht nodig om gelukkig te zijn? (minimalisme)
- Wat zou ik doen als ik nog slechts 24 uur zou leven? (essentie versus ruis)
Een flits in de eeuwigheid
De mens leeft gemiddeld
2.522.880.000 seconden
=
29.200 dagen
=
4160 weken
=
80 jaar
Je bestaat slechts een flits in de eeuwigheid. In deze flits is vooral de kwaliteit van leven belangrijk.
Maar hoe gezond zijn mensen nu in Nederland?
Gezondheid in cijfers
In Nederland:
Hebben 10,3 miljoen mensen één of meer chronische ziekten
Heeft meer dan de helft van de volwassenen overgewicht (en al een kwart van de 18-25-jarigen)
Is in de afgelopen 50 jaar het aantal zaadcellen in sperma met 62 procent gedaald
Conclusie: de moderne mens wordt steeds zieker, dikker en onvruchtbaarder.
Hoewel de mens nog steeds ouder wordt (kwantiteit), wordt de mens steeds eerder in het leven ziek (kwaliteit). Gemiddeld wordt een vrouw op haar 40,5 levensjaar en een man op zijn 47,2 levensjaar chronisch ziek. Het gaat goed met het uitstellen van sterfte, maar het gaat helemaal niet goed met het gezond houden van de bevolking. Hoe kan dit?
Geen preventief vangnet
De moderne leefomgeving sluit niet goed op ons evolutionaire ontwerp aan. Hiervoor plegen we onbewust zelfmoord in slow-motion. We maken dagelijks veel keuzes die een negatief effect in onze stofwisseling hebben, zoals:
suikerrijke voeding eten en drinken
de hele dag door eten en drinken
te vaak en te lang stilzitten
te weinig slapen
chronische stress
ons omringen met mensen, activiteiten of omgevingen die energie roven
Over langere tijd leiden deze factoren tot een opeenstapeling aan celschade en het ontsporen van belangrijke hormonen zoals insuline, leptine en cortisol. Deze onbalansen zijn meetbaar in het bloed of zichtbaar op scans (bv. meer buikvet en/of leververvetting), maar we doen er niets aan totdat mensen ziek zijn. Pas dan komt de geneeskunde in actie, maar dan is het eigenlijk al te laat.
De verdienprikkel ligt verkeerd
De verdienprikkel ligt bij het herstellen van ziekte in plaats van het versterken van gezondheid. Dus richting behandelingen in plaats van richting preventie.
‘Is je lijf je lief, leef dan preventief’
Twee voorbeelden:
1. Een dokter krijgt geen vergoeding in het begeleiden van mensen naar een gezonder eetpatroon (en dus verbeteren van de bloedsuikerbalans). Als iemand diabetes type 2 heeft ontwikkeld vergoedt de zorgverzekeraar wel de medicijnen (dus geld komt pas na de diagnose beschikbaar)
2. Een dokter kan geen vergoedingscode aanklikken voor een intensief beweegprogramma om de spiermassa en balans te versterken. Na een val met gebroken heup wordt de operatie en het intensieve herstel-beweegprogramma wel vergoed
Van ziekte naar gezondheid
Voor meer kwaliteit van leven – maar ook om de zorgkosten beheersbaar te houden – moeten we de stap maken van het reactieve Ziekte & Zorg (ZZ) naar het proactieve Gezondheid & Gedrag (GG).
Niet iedereen met problemen uit het water trekken of redden, maar ervoor zorgen dat mensen niet in het water vallen.
En natuurlijk zullen mensen soms acuut in het water vallen. Voor de acute geneeskunde is de reguliere geneeskunde magisch. Voor chronische aandoeningen veel minder.
De behoefte aan een preventief systeem
Vóór 1900 waren infectieziekten de belangrijkste doodsoorzaak. Na 1900 zijn welvaartsziekten de belangrijkste doodsoorzaak.
Een ongezonde leefstijl is de oorzaak. Een gezonde leefstijl is de oplossing.
Er is meer dan ooit behoefte aan een preventief systeem dat mensen een leefstijlplan biedt én aan een leefomgeving die de gezonde keuze uitlokt.
De grote uitdaging
Zonder leefstijlplan gaat de moderne mens op dit moment ten onder aan zijn eigen evolutionaire succes. Hoe komt dit?
De mens wordt geboren zonder handleiding.
Je lichaam is ontworpen om je in leven te houden, niet om je een lang gezond leven te geven. Je brein is ontworpen om je in leven te houden en gevaar op te merken, niet om je gelukkig te maken.
De moderne mens lijdt onder deze evolutionaire erfenissen.
Benieuwd naar de complete inhoud van het kontzakboekje, waaronder 10 praktische leefstijlhacks waarmee je jezelf en jouw omgeving kunt versterken? Klik dan hier.
Ontspannen weekend met een goede zelfzorg gewens